Ứng dụng AI trong crypto là một hướng đi rất tiềm năng tại thời điểm hiện tại và cả trong tương lai. Quan điểm này đã được nhắc đến rất nhiều bởi Vitalik – cha đẻ của Ethereum thì chắc hẳn anh em không phải bàn thêm về sự quan trọng của nó.
Tuy nhiên, để xây dựng một dự án crypto sử dụng AI là bài toán không dễ. Thách thức đầu tiên là sự phức tạp về mặt kỹ thuật. AI và Blockchain là 2 công nghệ mới, việc tích hợp và cho ra sản phẩm đáp ứng nhu cầu người dùng cần nhiều thời gian và công sức.
Trong rất nhiều dự án AI hiện nay, Worldcoin là cái tên mà chắc chắn anh em phải chú ý đến. Đây là dự án có sản phẩm thực, có sự giao thoa giữa blockchain và AI. Đặc biệt, cộng thêm sự uy tín khi có sự tham gia của CEO OpenAI, với sản phẩm Chat GPT nổi tiếng, là Sam Altman.
Vậy Worldcoin hoạt động như thế nào? Tiềm năng của dự án này ra sao khi AI đang được coi là xu thế lớn ở thời điểm hiện tại? Đầu tư vào Worldcoin cần chú ý những gì? Anh em hãy cùng TradeCoinVN tìm hiểu thông qua bài viết sau nhé.
Worldcoin (WLD) là gì?
Worldcoin (WLD) là dự án với ý tưởng định danh người dùng thông qua việc quét võng mạc sử dụng 1 nhãn cầu gọi là Orb. Mục tiêu của Worldcoin là tạo ra hệ thống nhận diện toàn cầu. Từ đó giúp cho người dùng có thể tiếp cận các dịch vụ tài chính phi tập trung một cách công bằng và hiệu quả.
Tại sao lại là “dịch vụ tài chính phi tập trung” mà không phải “dịch vụ tài chính truyền thống”. Lý do cơ bản nhất là việc chuyển tiền giữa các quốc gia cần thực hiện rất nhiều thủ tục và phải đáp ứng các điều kiện khác nhau.
Thay vì đó, giờ đây sau khi định danh, anh em có thể dễ dàng chuyển tiền thông qua các dịch vụ DeFi mà không phải lo về thủ tục giấy tờ, rào cản địa lý. Khi tham gia quét võng mạc, người dùng sẽ có 1 World ID độc nhất, có vai trò như “hộ chiếu” toàn cầu. Bên cạnh đó, những người tham gia cũng sẽ được thưởng token WLD từ dự án.
Điểm nổi bật của Worldcoin
Dự án Worldcoin có một số điểm nổi bật sau:
- Phân phối công bằng token WLD: Worldcoin hướng tới việc tạo ra mạng lưới tài chính công bằng nhờ việc phân phối lượng lớn token WLD cho người dùng trên toàn thế giới. Mục tiêu của dự án là tạo ra token toàn cầu mà bất kỳ ai cũng có thể sử dụng.
- Nhận dạng sinh trắc học: Để đảm bảo phân phối công bằng token, Worldcoin sử dụng công nghệ nhận dạng sinh trắc học. Ở đây, anh em có thể hiểu là con người thực (không phải thực thể AI, tài khoản ảo,…) mới được nhận token WLD.
Người dùng sẽ quét mắt bằng một thiết bị gọi là “Orb” để chứng minh tính duy nhất của mình mà không cần tiết lộ danh tính.
- Bảo vệ quyền riêng tư của người dùng: Worldcoin cam kết bảo vệ quyền riêng tư của người dùng bằng cách mã hóa dữ liệu sinh trắc học và chỉ lưu trữ các data cần thiết.
- Cộng đồng lớn cùng hệ sinh thái phong phú: Mục tiêu của Worldcoin là xây dựng 1 cộng đồng lớn mạnh và hệ sinh thái phong phú xung quanh token WLD. Để đạt được điều này, dự án khuyến khích, hỗ trợ các ứng dụng và dịch vụ phát triển trên Worldcoin.
Worldcoin hoạt động như thế nào?
Hệ thống sinh trắc học
Như anh em đã biết, mục tiêu của mọi hệ thống sinh trắc học là xác minh và nhận dạng con người. Hệ thống này gồm 2 thành phần chính:
- Thiết bị thu thập thông tin sinh trắc học: Thiết bị này có nhiệm vụ lấy thông tin sinh trắc học của người dùng (dấu vân tay, mống mắt,…) và chuyển đổi chúng thành một dạng biểu diễn nén được gọi là “embedding”.
- Cơ sở dữ liệu lưu trữ embedding: Cơ sở dữ liệu này lưu trữ các embedding đã được thu thập từ bước trước.
Hệ thống sinh trắc học thường có 2 chế độ khác nhau:
- Chế độ xác minh: Đây là trường hợp sử dụng sinh trắc học phổ biến nhất. Ví dụ, anh em khi vào 1 tòa nhà có thể cần phải dùng 1 thẻ khóa và quét dấu vân tay (hoặc sử dụng Face ID).
Quá trình xác minh dấu vân tay giúp đảm bảo rằng 1 thẻ bị đánh cắp cũng không thể được sử dụng để vào tòa nhà. Trong quá trình này, thẻ khóa được liên kết với 1 embedding trong cơ sở dữ liệu (xem hình trên). Nếu embedding của thẻ khoá tương đồng với embedding vân tay thì người dùng có thể vào tòa nhà.
- Chế độ nhận dạng: Chế độ này khác với chế độ xác minh mà mình trình bày ở trên ở chỗ ta sẽ không cần sử dụng thẻ khoá. Hệ thống phải xác định danh tính của người dùng chỉ dựa trên quét sinh trắc học.
Orbs hoạt động như thế nào?
Quy trình hoạt động của thiết bị Orbs trong hệ thống Worldcoin bao gồm các bước sau:
- Bước 1: Quét mã QR – Thiết bị Orbs quét mã QR từ điện thoại của người dùng. Mục tiêu của bước này là để chứng minh rằng người dùng đã đăng ký vào hệ thống.
- Bước 2: Thu thập dữ liệu sinh trắc học – Sau khi quét mã QR, Orbs sẽ chụp nhiều ảnh người dùng với độ phân giải cao. Các hình ảnh này để thu thập dữ liệu sinh trắc học cần thiết cho quá trình xác minh và nhận dạng.
- Bước 3: Tạo mã IrisHash – Dựa trên các hình ảnh đã chụp, Orbs sẽ tính toán ra 1 mã IrisHash. Mỗi người sẽ có 1 mã IrisHash duy nhất để tránh nhầm lẫn với người khác.
- Bước 4: Xác minh tính toàn vẹn – Cuối cùng, 1 bộ cảm biến bảo mật được sử dụng để đảm bảo rằng việc đăng ký là hợp lệ.
Cơ chế phân phối phần thưởng
Cơ chế phân chia phần thưởng của Worldcoin được thiết kế để tối ưu hóa việc phát triển mạng lưới và đảm bảo rằng các nguồn lực được sử dụng hiệu quả. Đây là một điều rất quan trọng mà anh em cần chú ý nó sẽ phần nào trả lời cho câu hỏi: Dự án có động lực phát triển bền vững không?
Đầu tiên, Worldcoin xây dựng mô hình khuyến khích xung quanh thiết bị Orb, cụ thể:
- Mỗi thiết bị Orb được quản lý bởi một Orb Operator. Orb Operator là người chịu trách nhiệm giới thiệu Worldcoin cho người dùng mới và hỗ trợ họ trong quá trình đăng ký.
- Operators nhận được phần thưởng bằng token WLD cho mỗi lần đăng ký thành công. Số lượng token mà người dùng và Operators nhận được cho mỗi lần đăng ký sẽ giảm dần theo thời gian.
Vấn đề là số lượng thiết bị Orbs không nhiều và cần được phân bổ cho các Operators một cách hiệu quả nhất. Do đó, ý tưởng của Worldcoin là yêu cầu các Operators cần đặt giá thầu để có quyền vận hành một hoặc nhiều Orbs trong khoảng thời gian nhất định.
Sản phẩm của Worldcoin
World ID
World ID là một giao thức nhận diện nhằm chứng minh một cá nhân là con người thực sự, không phải bot. Việc xác minh danh tính này được thực hiện thông qua dữ liệu sinh trắc học, cụ thể là bằng cách quét mống mắt của người dùng với thiết bị Orb.
Sau khi quét, dữ liệu mống mắt được chuyển thành một mã định danh (ID) duy nhất. ID này cho phép người dùng tương tác với các nền tảng và dịch vụ cần xác minh danh tính. Vào ngày 13/12/2023, Worldcoin đã cho ra mắt World ID 2.0, bản nâng cấp mới với 3 cấp độ xác thực, bao gồm:
- World ID Device Level: Cấp độ thường – Người dùng tiến hành tải World App, tạo World ID và tiến hành thiết lập hồ sơ, không cần thông qua bước quét võng mạc bằng Orb
- World ID Orb: Cấp độ tiêu chuẩn – Người dùng cần tạo hồ sơ, thực hiện quét võng mạc thông qua Orb để xác minh danh tính
- World ID Orb+: Cấp độ bảo mật cao – Người dùng cần sử dụng thêm tính năng xác thực khuôn mặt, có thể hiểu là thêm một lớp bảo vệ để tăng cường tính bảo mật
World App
World App là một ví điện tử, được phát triển bởi Tools for Humanity trong khuôn khổ dự án Worldcoin. Kể từ khi ra mắt vào tháng 5/2023, World App phát triển nhanh chóng và đạt hơn 10 triệu người dùng tính đến tháng 4/2024. Ứng dụng này hiện đang hoạt động tại hơn 160 quốc gia và đã xử lý hơn 70 triệu giao dịch.
Các chức năng chính của World App bao gồm:
- Xác minh danh tính người dùng thông qua World ID
- Hỗ trợ giao dịch các loại crypto
- Hỗ trợ chuyển đổi từ tiền fiat sang crypto
- Cung cấp Worldcoin Grants cho người dùng đã xác minh danh tính với World ID
World App được đánh giá cao nhờ sự đơn giản và tính toàn diện. Hiện tại ứng dụng hỗ trợ hơn 98% thiết bị Android và 94% với IPhone. World App cũng hỗ trợ nhiều ngôn ngữ, giúp người dùng trên toàn thế giới dễ dàng tiếp cận.
World Chain
World Chain là một blockchain Layer-2 được phát triển bởi Worldcoin nhằm ưu tiên các giao dịch của người dùng thật. Có thể anh em chưa biết, đa phần các giao dịch trên blockchain đều được thực hiện bởi các con bot. Điều này gây ra các vấn đề như tắc nghẽn mạng, phí giao dịch cao,…
Chính vì vậy, mục tiêu của World Chain là tập trung thanh lọc và hỗ trợ các giao dịch do chính con người thực hiện. Để đạt điều này, World Chain sử dụng cơ chế Proof of Personhood kích hoạt bởi World ID.
World Chain có một số đặc điểm chính như sau:
- Thiết kế tập trung vào con người: World Chain ưu tiên các giao dịch từ người dùng đã được xác minh. Cụ thể, họ sẽ nhận được không gian block lớn hơn và thậm chí là một khoản trợ cấp phí gas để thực hiện các giao dịch.
- Khả năng mở rộng và tích hợp: World Chain được xây dựng trên OP Stack, giúp mở rộng cả hệ sinh thái Worldcoin và mạng Ethereum.
- Tập trung vào các ứng dụng thực tế: World Chain được thiết kế đặc biệt dành cho các ứng dụng tài chính và nhận diện phi tập trung. Các ứng dụng này sẽ tận dụng được:
- Khả năng ưu tiên các giao dịch thực bởi con người của World Chain
- Khả năng xác minh của World ID
- Mã nguồn mở: Việc public code cho phép các nhà phát triển từ khắp nơi trên thế giới có thể chỉnh sửa, đóng góp, phát triển tính năng cho World Chain. Đấy là hướng đi mình đánh giá là rất ổn với một dự án cộng đồng.
Các vấn đề về pháp lý
Vì là 1 dự án liên quan đến dữ liệu sinh trắc học nên Worldcoin bị đặt ra rất nhiều nghi vấn về quyền riêng tư dữ liệu, an ninh và cả các vấn đề đạo đức.
Tại Kenya, Đức và Pháp, các cơ quan quản lý đã tiến hành điều tra do lo ngại về việc xử lý dữ liệu sinh trắc học trên quy mô lớn. Ở Kenya, Văn phòng Ủy viên Bảo vệ Dữ liệu đã trình bày các vấn đề của Worldcoin bao gồm:
- Sự mơ hồ về bảo mật dữ liệu
- Các lo ngại về việc thu thập dữ liệu người dùng để đổi lấy các phần thưởng tài chính (token WLD)
- Lưu trữ dữ liệu công dân mà không có một khung pháp lý phù hợp
Ở góc nhìn cá nhân, mình thấy dữ liệu sinh trắc học là tài sản rất nhạy cảm, ảnh hưởng đến an ninh của cả 1 quốc gia chứ không đùa. Nếu như để người dân của 1 quốc gia ồ ạt “bán” dữ liệu sinh trắc học đối lấy token WLD chắc chắn là không ổn.
Phía Worldcoin, đây là hình thức giúp dự án thu thập được dữ tài nguyên sinh trắc với giá rẻ mạt. Các nhà chức trách ở các quốc gia chắc chắn không muốn để điều này xảy ra và cần phải có khung quy định, pháp lý chặt chẽ.
Đội ngũ phát triển
Thông tin đội ngũ phát triển của Worldcoin như sau:
- Sam Altman (Co-founder): Hiện Sam Altman đang giữ vai trò CEO của OpenAI, một tổ chức nghiên cứu trí tuệ nhân tạo hàng đầu.
Anh từng là Founder của Y Combinator, đây là 1 trong những vườn ươm khởi nghiệp thành công nhất thế giới. Y Combinator đã đầu tư vào hàng trăm công ty khởi nghiệp, bao gồm những tên tuổi nổi bật như Airbnb, Dropbox, Stripe,…
- Alex Blania (Co-founder): Blania có nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực công nghệ và khoa học dữ liệu. Anh từng theo học vật lý và toán học tại các trường đại học danh tiếng như Viện Công nghệ Karlsruhe và Viện Công nghệ California.
Tại Worldcoin, Alex Blania chịu trách nhiệm xây dựng các chiến lược phát triển sản phẩm và triển khai công nghệ quét sinh trắc học qua thiết bị Orb.
Thông tin nhà đầu tư
Worldcoin được rất nhiều backers khủng hậu thuẫn với số tiền được đầu tư lên tới 240 triệu USD tính tới thời điểm hiện tại. Cụ thể như sau:
- Vòng đầu tư Series A:
- Diễn ra vào ngày: 25/05/2023
- Số vốn đầu tư: 115 triệu USD
- Quỹ đầu tư tham gia: Blockchain Capital, Andreessen Horowitz (A16z), Distributed Global, Bain Capital Crypto
- Vòng gọi vốn không công khai (Undisclosed):
- Diễn ra vào ngày: 23/03/2022
- Số vốn đầu tư: 100 triệu USD
- Quỹ đầu tư tham gia: Andreessen Horowitz (A16z), Khosla Ventures
- Vòng gọi vốn không công khai (Undisclosed):
- Diễn ra vào ngày: 21/10/2021
- Số vốn đầu tư: 25 triệu USD
- Quỹ đầu tư tham gia: Andreessen Horowitz (A16z), Digital Currency Group (DCG), Coinbase Ventures, Multicoin Capital, CoinFund, Hashed Fund
Anh em có thể thấy Worldcoin được rất nhiều quỹ đầu tư tier-1, tier-2 hậu thuẫn thì đủ hiểu tiềm năng của dự án như thế nào. Không chỉ có backer khủng, số vốn huy động được cũng là rất lớn so với các dự án AI x Crypto khác.
Worldcoin Tokenomics
Token Key Metrics
- Token Name: Worldcoin
- Ticker: WLD
- Blockchain: Ethereum, Optimism
- Address:
- Ethereum: 0x163f8c2467924be0ae7b5347228cabf260318753
- Optimism: 0xdc6ff44d5d932cbd77b52e5612ba0529dc6226f1
- Loại token: Utility, Governance
- Token supply: 10,000,000,000 WLD
- Circulating supply: 316,017,720 WLD
- Giá token (04/08/2024): 1.74 USD
- Market cap (04/08/2024): 548,824,955 USD
- TGE: 07/2023
Token Allocation
Thông tin token allocation ban đầu của Worldcoin như sau:
- Worldcoin Community: 75%
- TFH Investors: 13.5%
- Initial Development Team: 9.5%
- TFH Reserve: 2%
Lịch phát hành token WLD
Cơ chế vesting token WLD theo thống kê của CryptoRank như sau:
- Community (Launch – Year 3):
- Số lượng token: 4 tỷ WLD (40%)
- Vesting: 12.5% lượng token phát hành tại TGE. Sau đó, unlock 0.08% hàng ngày trong vòng 3 năm
- Community (Year 4 – Year 6):
- Số lượng token: 1.75 tỷ WLD (17.5%)
- Vesting: Ban đầu lượng token bị khoá trong 3 năm. Sau đó, unlock 0.09% hàng ngày trong vòng 3 năm
- TFH Investors:
- Số lượng token: 1.35 tỷ WLD (13.5%)
- Vesting: Ban đầu lượng token bị khoá trong 1 năm. Sau đó, unlock 0.07% hàng ngày trong vòng 4 năm
- Initial Development Team:
- Số lượng token: 980 triệu WLD (9.80%)
- Vesting: Ban đầu lượng token bị khoá trong 1 năm. Sau đó, unlock 0.07% hàng ngày trong vòng 4 năm
- Community (Year 7 – Year 9):
- Số lượng token: 875 triệu WLD (8.75%)
- Vesting: Ban đầu lượng token bị khoá trong 6 năm. Sau đó, unlock 0.09% hàng ngày trong vòng 3 năm
- Community (Year 10 – Year 15):
- Số lượng token: 875 triệu WLD (8.75%)
- Vesting: Ban đầu lượng token bị khoá trong 9 năm. Sau đó, unlock 0.05% hàng ngày trong vòng 6 năm
- TFH Reserve:
- Số lượng token: 170 triệu WLD (1.7%)
- Vesting: Ban đầu lượng token bị khoá trong 1 năm. Sau đó, unlock 0.14% hàng ngày trong vòng 2 năm
Worldcoin có một cơ chế vesting rất dài tới 15 năm. Như anh em có thể thấy trên hình, tốc độ vesting của WLD lớn nhất bắt đầu từ năm thứ nhất đến năm thứ 3. Trong khoảng thời gian này áp lực xả tương đối khủng.
Tính đến đầu tháng 08/2024, lượng token trôi nổi ngoài thị trường chỉ chiếm khoảng 3%. Với số lượng lưu thông ít như này thì cá nhân mình nghĩ giá token rất dễ bơm thổi pump dump. Bằng chứng anh em có thể xem ở hình dưới, đã có những thời điểm WLD tăng giá lên x5 lần từ đáy.
WLD xứng đáng là 1 case study điển hình cho trường hợp “low float – high FDV”. Token lưu thông ban đầu chỉ hơn 1% và 9 địa chỉ ví hàng đầu đã chiếm 92% tổng cung.
Token Use Cases
Token WLD có các use cases sau:
- Quản trị
- Phí giao dịch
- Tiện ích
Giao dịch và lưu trữ token WLD ở đâu?
- Giao dịch: Hiện tại anh em có thể giao dịch token WLD trên các sàn: Binance, OKX, Kucoin, Bybit, Gate.io,…
- Lưu trữ: Anh em có thể lưu trữ token WLD trên các ví như Metamask, Trust Wallet,…
Roadmap
Tính tới thời điểm hiện tại, Worldcoin chưa công bố roadmap phát triển sản phẩm chi tiết cho thời gian tới.
Tổng kết
Worldcoin là dự án đầy tham vọng, với mục tiêu tạo ra một hệ thống tài chính toàn cầu. Để đạt được điều này, Worldcoin sử dụng công nghệ sinh trắc học tiên tiến để xác minh danh tính người dùng.
Cá nhân mình đánh giá rất cao Worldcoin ở các khía cạnh như:
- Có sản phẩm thực, ý tưởng tốt
- Có Founder rất nổi tiếng cũng trong mảng AI (Sam Altman – CEO OpenAI). Vì vậy, rất có thể giá token WLD sẽ biến động theo tin của OpenAI
- Backers cùng số vốn huy động khủng
Tuy nhiên, về mặt tokenomics thì mình lại có rất nhiều câu hỏi lớn cho dự án. Đầu tiên, như mình đã trình bày, đây là 1 token “low float, high FDV” điển hình.
Tiếp theo, lượng token vesting trong thời gian từ 1 đến 3 năm sau TGE là rất lớn. Đặc biệt, đây có phải là 1 mô hình ponzi thu hút người dùng để đạt hiệu ứng mạng lưới hay không?
Lý do mình suy nghĩ Worldcoin mang hơi hướng ponzi là vì các yếu tố:
- Người tham gia từ sớm sẽ được nhận token. Lượng token nhận được giảm dần theo thời gian.
- Muốn thành Orbs Operators phải tham gia đấu thầu. Operators càng giới thiệu được nhiều người đăng ký thì càng được thưởng nhiều.
- Muốn người dùng bán dữ liệu sinh trắc học của mình để nhận token thì phải đảm bảo rằng token WLD có giá tốt trong tương lai. Liệu điều này có thể đạt được?
Nói chung, đây là 1 dự án tiềm năng rất thú vị và có nhiều khía cạnh để thảo luận. Anh em nhận định như nào về tiềm năng của Worldcoin?
